“Lịch sử của đêm” – Jorge Luis Borges
Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.
Lịch sử của đêm
Qua các thế hệ của họ
con người đã dựng nên màn đêm.
Ở khởi đầu là sự mù và giấc ngủ
và những chiếc gai xé toạc chân trần
và nỗi sợ sói.
Chúng ta không bao giờ biết ai đã đặt ra từ này
để chỉ cái khoảng thời gian bóng tối
chia cắt hai buổi chạng vạng;
không bao giờ biết ở thế kỷ nào nó trở thành biểu tượng
của không gian giữa những vì sao.
Những người khác tạo ra huyền thoại.
Họ biến nó thành mẹ của những Số phận trầm lặng
người dệt nên định mệnh
và họ hiến tế những con cừu đen cho nàng
và con gà trống báo trước sự kết thúc của nàng.
Người Chaldea cho nàng mười hai ngôi nhà;
các nhà khắc kỷ, cho thế giới bất tận.
Những dòng hexameter tiếng Latin định hình nàng
và nỗi hãi hùng của Pascal.
Luis de León thấy trong nàng quê hương
của tâm hồn ông run rẩy.
Giờ, chúng ta cảm thấy đêm không thể cạn kiệt
như một thứ rượu cũ
và không ai có thể chiêm ngưỡng nó mà không chóng mặt
và thời gian đã chất đầy nó sự vĩnh hằng.
Và nghĩ rằng nó sẽ không tồn tại
nếu không có những dụng cụ mỏng manh kia, đôi mắt.
Jorge Luis Borges, “Historia de la noche,” Historia de la noche (Emecé Editores, 1977).
Copyright © 1976 by Jorge Luis Borges | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 