“Giấc mộng của Pedro Henríquez Ureña” – Jorge Luis Borges
Jorge Luis Borges (1899–1986) là một nhà văn và nhà thơ người Argentina, một nhân vật chủ chốt trong nền văn chương tiếng Tây Ban Nha với những tác phẩm đã trở thành điển phạm của châu Mỹ Latin trong thế kỷ XX. Sách của ông bắt đầu được dịch và xuất bản rộng rãi ở Mỹ và châu Âu sau khi ông được trao giải Prix International cùng Samuel Beckett năm 1961. Danh tiếng quốc tế của ông cũng được củng cố bởi các giải de Cervantes năm 1969 và giải Jerusalem năm 1971, bên cạnh sự bùng nổ của các nhà văn Mỹ Latin thuộc thế hệ sau trong những năm 1960 và 1970.
Giấc mộng của Pedro Henríquez Ureña
Giấc mộng mà Pedro Henríquez Ureña đã có vào tảng sáng một ngày năm 1946, kỳ lạ thay, không gồm hình ảnh mà gồm những từ ngữ chậm rãi. Giọng nói không phải của ông, nhưng giống giọng nói của ông. Giọng điệu, bất chấp các khả năng thê thảm mà nội dung của nó cho phép, dửng dưng và lãnh đạm. Trong giấc mộng ngắn ngủi, Pedro biết mình đang ngủ trong phòng và vợ ông đang nằm bên cạnh. Trong bóng tối của giấc mộng, giọng nói nói với ông:
“Mấy đêm trước, trên một góc phố Córdoba, anh đã bàn luận với Borges về lời thỉnh nguyện của một người khuyết danh xứ Seville: Hỡi cái chết, hãy đến lặng lẽ như mi vẫn thường đến trong những cây kim đồng hồ. Các anh cho đó là tiếng vọng có chủ đích của một văn bản tiếng Latinh, bởi những chuyển tự này tương ứng với những thói quen thời đó, hoàn toàn khác khái niệm đạo văn của chúng ta, chắc chắn ít tính văn học hơn tính thương mại. Điều các anh đã không ngờ đến, điều các anh không thể ngờ đến, là cuộc đối thoại mang tính tiên tri. Trong vài giờ nữa, anh sẽ vội vã xuống sân ga cuối của Nhà ga Constitución, đến tiết giảng của anh tại Đại học La Plata. Anh sẽ bắt kịp tàu, đặt cặp táp lên giá và ổn định chỗ ngồi bên cửa sổ. Ai đó, ta không biết tên nhưng ta đang nhìn khuôn mặt của họ, sẽ nói với anh vài lời. Anh sẽ không trả lời, bởi vì anh đã chết. Anh đã chào tạm biệt vợ con anh như mọi lần. Anh sẽ không nhớ giấc mộng này bởi sự quên lãng của anh là cần thiết để các sự kiện hoàn thành.”
Jorge Luis Borges, “El sueño de Pedro Henríquez Ureña,” El oro de los tigres (Emecé Editores, 1972).
Copyright © 1972 by Jorge Luis Borges | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 