“Cởi xống áo” – Li-Young Lee

Li-Young Lee (1957–) là nhà thơ người Mỹ gốc Trung Quốc. Là chắt ngoại của Viên Thế Khải và con trai một bác sĩ riêng của Mao Trạch Đông, ông sinh ra ở Jakarta, nơi cha mẹ ông sống lưu vong trước khi định cư ở Hoa Kỳ. Ông được trao giải Whiting cho thơ năm 1988, giải thơ Lamont năm 1990, giải văn chương Lannan năm 1995, và giải William Carlos Williams năm 2002.

Cởi xống áo

Nghe này, nàng nói.

Anh đang nghe, tôi trả lời
và hôn lên cằm nàng.

Hiển nhiên là anh đang không nghe, nàng nói.

Tôi hôn mũi nàng và cả hai mắt.
Anh có thể làm nhiều thứ cùng lúc,
tôi bảo nàng. Hãy tin anh.
Tôi hôn lên má nàng.

Anh đã nghe về việc trồng sen trong lửa, nàng nói.
Anh đã nghe về việc đãi cát tìm vàng.

Anh biết
da thịt thơm, mang đôi vòng chân, và tinh thần, mộc mạc,
thay phiên nhau dẫn dắt và theo sau,
động tĩnh như một.

Tôi hôn cổ nàng và đằng sau tai nàng.

Nhưng có những thứ anh cần được nhắc nhở, nàng nói.
Vậy hãy nhắc anh đi, Tình yêu ơi, tôi nói.

Có những chuyện chúng ta kể chính mình, nàng nói.
Có những chuyện chúng ta kể người khác.
Rồi còn có tổng
của các giờ của chúng ta
mà cái chết sẽ làm cho rõ ràng.

Tôi cởi cúc áo trên cùng của nàng
và gặm cổ nàng bằng nhiều nụ hôn hơn nữa.

Tiếp đi, tôi nói, anh đang nghe.
Tốt hơn là anh nên nghe, nàng nói,
anh sẽ bị thử thách.

Tôi cởi cái cúc thứ hai,
thứ ba, thứ tư, và cái cúc cuối cùng mau chóng,
và rồi dấn xuống
để hôn lên xương đòn.

Nàng nói, Thế giới
là một câu chuyện cứ mãi bắt đầu.
Trong đó, anh đã sống trá hình riêng rẽ:
tro sáng, tro tối, gương, trăng;
một đứa trẻ tỉnh giấc trong đêm để nghe tiếng sấm;
một du khách dừng lại để hỏi đường về.
Và vẫn còn đó
chuyến hải trình đêm của con bướm để xem xét.

Nàng nói,
Có những giấc mơ chúng ta mơ một mình.
Có những giấc mơ chúng ta mơ với những người khác.
Rồi có cuộc đời bí mật
của bông tử đinh hương của lửa, của Chúa
được hoàn thành trong vương quốc
của thay đổi và ham muốn.

Đẩy tay tôi khỏi bầu vú của nàng,
nàng tiếp tục nói.

Một mình, anh mơ trong một số màu: Xanh dương,
mong ước, và trôi theo dòng sông.

Có bạn đồng hành, anh mơ trong những màu khác:
Thời gian mà anh không có.
Thời gian còn lại.
Và thời gian cần có.

Đèn của anh có một ngọn bấc ba:
Ghi nhớ, hỏi han, và che chở
được làm từ sự đồng thuận của trái tim anh và tâm trí anh.
Với ngọn đèn đó, anh đi trên hai biển: Ngày
với mọi thứ trong nó;
đêm và tất cả những gì vắng mặt.

Trong khi đó, tôi gặp khó khăn
với cái nút thắt váy, những ngón tay nàng
làm trật lất tiến độ của tôi,
trong khi nàng tiếp tục xem xét những điểm mơ hồ.

Có những từ chúng ta nói trong bóng tối.
Có những từ chúng ta nói trong ánh sáng.
Và đôi khi chúng là cùng một từ.

Từ nơi tôi đã ngồi bên nàng,
tôi quỳ một gối xuống trước mặt nàng.

Có từ chúng ta trao
cho những người khác.
Có từ chúng ta giữ
cho riêng mình.
Và đôi khi chúng là cùng một từ.

Tôi luồn một tay vào áo
và tìm thấy bờ eo trần.
Bàn tay kia ôm cái bàn chân trần của nàng
mà chiếc xăng đan đã tuột khỏi nó.

Một từ có nhiều đời sống.
Kẻ bị săn, từ là con mồi, không thể phát âm.
Căn cứ, từ là thẩm phán, tuyên án.
Phiền muộn, từ là một cái gai, trừng phạt.

Tôi lấy mũi dụi áo nàng ra
và hôn lên xương ức của nàng.

Lời khởi đầu
lên đường, cố định giữa đôi cánh biết nhìn, và
đã nói, nói, đang nói, không nói nào là con chim,
mỗi nói chỉ là những khoảnh khắc của bay.

Đi trở lại, lời là vô hạn.
Chúng ta đi vòng quanh chính mình,
trái quả rữa trong thời gian,
và chúng ta chỉ là hành khách của những giọng nói của mình,
một con chim ở một tai kêu, Hai!
Có hai thế giới!
Một con chim trong tai kia giục, Qua!
Hãy qua cho xong với thế giới này và thế giới kia!

Áo nàng tuột qua vai,
và tôi cúi sâu hơn nữa
để hôn lên rốn nàng.

Có những giọng đánh thức ta vào buổi sáng, nàng nói.
Có những giọng khiến chúng ta thức cả đêm.

Tôi ngẩng mặt lên và nhìn vào mắt nàng. Tôi nói với nàng,
Những giọng mà anh đi theo
đến ngôi nhà đóng của trái tim anh nói,
Một thành viên của ánh sáng muộn
và bị thương đã được lệnh ca ngợi,
mỗi người phụng sự một khúc hát cứ mãi rời đi.

Giờ, tôi đang mơn trớn đôi bầu vú nàng
và hôn lên chúng. Giờ,
tôi đang cắn đôi núm vú nàng.
Không có ý làm nàng bị đau,
tôi đang làm nàng đau đôi chút,
và vì những vi phạm này tôi nhận
những cái véo nhẹ nhất trên tai.

Nàng nói,
Cả đêm, những người tình hỏi, Em có yêu anh không?
Lặp đi lặp lại, người yêu dấu muôn vàn trả lời,
Em yêu anh. Qua và lại,
nhập, xuất, gấp, giở,
giọng của những người tình
và giọng của những người yêu dấu
là binh đoàn của đại dương cạo vảy chiếc chuông đen của đất,
cái bọt dựng mào tươi sáng của chúng
là những sự khởi đầu thô sơ
của những cây cầu và những đôi cánh, giấc mơ bay,
và khao khát vượt qua.

Giờ, tôi đang liếm nách nàng. Tôi đang hít
những mùi thảo mộc đắng và nếm
vị của khói gỗ. Tôi đã cởi xong
nút thắt váy nàng.

Những cơ thể đã đi vòng quanh những cơ thể
ngay từ lúc ban đầu, nàng nói,

nhưng giọng của những người tình
là những bông hoa mới nhất của Tạo hóa, chỉ là nụ
của lửa gật gù trên cuống.

Trong tình yêu, chúng ta thấy
Chúa ngầm cháy, xoay
trong mọi thứ xoay.
Và mọi thứ đều xoay. Mọi thứ
đều cháy.

Nhưng không phải mọi sự cháy đều như nhau.
Có những ngọn lửa thiêu sự tự do.
Có những ngọn lửa củng cố mối lệ thuộc.
Anh có biết nó khác nhau thế nào?

Tôi bảo nàng, Anh muốn em nâng bầu vú
bằng cả hai tay
và dâng nó cho anh.
Anh muốn em dành
trọn vẹn nó cho anh.

Anh muốn được trao cho sự tự do
để để lại nhiều vết bầm nhỏ
hình những cánh hoa,
như những nụ hôn nhỏ, trên khắp người em.

Một cộng một bằng một, nàng nói,
Sự trần trụi tỏa sáng trong sự trần trụi.

Hãy nghĩ, nàng nói, về những con chim biển
chúng ta ngắm lúc bình minh
lượn tròn giữa cái màu xanh đôi
ở bên trên và bên dưới.

Được xác định bằng trọng lực mà chúng thách thức,
chúng là những cái bóng rạng rỡ của cái mà chúng chống lại,

và những cú lượn và uốn vòng trong không khí
không bao giờ nhớ đến chúng
là những nụ cười trên khuôn mặt của vực thẳm phía trên.

Chúng bay, điều đó khiến cho
sự rộng rãi bên trong của chúng ta có thể thấy được,
thậm chí có thể ở được, phục hồi chúng ta
về với vô tận, chúng ta những hữu thể của phi hữu thể,
mỗi kẻ là một sinh vật rất gần đây,
và chỉ mới đây thôi các linh hồn
mới học cách yêu.

Chát chúa, những cơn đói có cánh của chúng
lấp đầy màu xanh gác mái
và báo hiệu cảnh ngặt nghèo dai dẳng của chúng ta:
Sự thiên vị của cái chết, sườn dốc
của mỗi phút đời chúng ta.

Anh muốn nghe em thốt lên
những tiếng kêu sắc nhất của niềm hạnh phúc bị tra tấn, tôi nói,
như một con chó con bị tát bật ra
những tiếng thở hổn hển dữ dội của niềm vui sướng.

Nhưng những người tình đích thực thì biết, nàng nói,
cái đói vắng tình yêu là một sự nhầm lẫn,
làm hỏng và phung phí
trái ấy, sự hiện diện của tình yêu chiến thắng.

Vụ mùa chứng minh cành nho
và trái tim của những người chăm nó.

Mọi thứ khác đều là lời đồn, đoán
vị tình yêu.

Mối nguy hiểm của vực thẳm sẽ bị khuất phục, tôi nói,
khi anh đoạt từ em những tiếng kêu đáng yêu nhất
và những lời cầu xin run rẩy thì thầm
và những lời khẩn cầu bối rối của, Dừng lại, Nữa đi, và Mạnh lên.

Yêu, nàng nói. Mà chẳng vì gì.
Những con chim nào, tự tại trên bầu trời của chúng,
đã dám làm hơn thế?

Người biểu diễn xiếc nào,
cái rạp phía trên, cái lưới bên dưới,
đã mạo hiểm đến thế? Nhà tư tưởng nào, người danh ca nào,
cả hai đổi lấy sự bất tử?

Chẳng có gì cứu được kẻ không bao giờ yêu.
Chẳng thế giới nào an toàn trong sự chăm nom của kẻ đó.

Chúng ta là những kẻ du hành giữa những kẻ du hành
trong một tiền đồn bên biển.
Chúng ta gặp nhau trong quá cảnh, xa lạ với nhau,
như lũ chim của hành trình giữa một đất nước với một đất nước,
và chịu đựng cùng một nỗi muộn phiền của sự mất ngủ,
chúng ta tìm thấy nhau trong đêm
trong khi những người khác ngủ. Và giữa
những ngôn ngữ anh nói và một vài ngôn ngữ mà em nhớ,
chúng ta nhóm tại một ngôn ngữ mà chúng ta có chung,
một ngôn ngữ không ai trong chúng ta được sinh ra.
Và chúng ta nói chuyện. Chúng ta nói bằng giọng nói của mình,
và chúng ta nói bằng cơ thể của mình.
Và đằng sau những gì chúng ta nói,
đôi bờ vai tối của đại dương nâng lên rồi hạ xuống cả đêm,
đôi cánh khổng lồ của hành tinh rút xuống rồi trào lên.

Tôi bảo nàng, Giọng chúng ta che chở cho nhau,
những hình bóng trong một giấc mơ về nơi ẩn náu
và trú ẩn.

Bởi vậy mà, nàng nói,
những chỉ định về Bắc, Nam, Đông, Tây,
Đông, Xuân, Hè, Thu,
trưởng nam, thứ nam, trưởng nữ, thứ nữ,
thay đổi, nhưng nên tương ứng
với một bức tranh hiện tại của bầu trời.

Mỗi ngày của chúng ta thỏa mãn
những giới hạn của thánh địa
và vòng tròn của những cái bàn vĩ đại của nó.
Những cái bàn không tròn.
Hoặc, không chỉ tròn.
Ở mọi góc,
những đối lập nổi lên, và anh gặp chính mình.

Tôi cúi đầu
và đưa bàn chân nàng lên miệng.

Những cái bàn có cột tạo nên một cái tháp và một cái thang.
Chúng tạo nên ban thờ, ngai vàng và vương miện.
Vương miện không phải là cho anh
đội. Ngai vàng không phải là cho anh ngồi.
Những ngày mà ban thờ đứng trên
sẽ được cân và được đặt tên.
Và ngày không phải là ngày.
Không phải là cách anh có thể hiểu ngày.
Ban thờ triệu lễ
và là một khía cạnh của bậc chủ.

Mùi của bàn chân nàng
làm tôi nghĩ về những cái yên ngựa.
Tôi liếm mu chân nàng. Tôi hôn ngón chân. Tôi hôn mắt cá.

Đừng có hôn em
với cái miệng đấy, nàng nói.

Hàm vàng, tôi nghĩ.
Cựa mềm, tôi nghĩ.

Tôi hôn lên bắp chân nàng. Tôi hôn lên đầu gối nàng.
Tôi hôn đùi trong của nàng.
Tôi nghĩ về xương hông nàng. Tôi đang liếm
cái nếp nhăn giao giữa bụng và đùi.

Các vòng tròn bao quanh điệu nhảy,
nàng nói.

Vòng tròn và hình vuông cùng nhau
xác định những kích thước của con tàu, nàng nói.
Nước dâng lên trong lúc chúng ta nói.

Anh chú ý không đấy? nàng nói,
Một cộng một bằng hai.
Anh cộng em bằng ba. Một số học dài
không bàn tay trần tục nào tính
cai trị các thiên hà và những đàn kiến, chính xác
và buộc chính xác. Những người tình tuân thủ,
đôi khi mâu thuẫn với lời kể con người.

Mùi cơ thể nàng
lẫn với mùi nước hoa và làm tôi choáng váng.

Mọi hữu thể đều hướng về phía lửa, tôi nói.

Mọi hữu thể đều hướng về phía lửa,
lửa nói, nàng nói, sửa lời tôi.

Mọi hữu thể đều hướng về phía nước, nước nói,
Ánh sáng, ánh sáng nói.
Cánh, chim nói.
Giọng, những kẻ không giọng nói.

Bỏ đoán đi, nàng nói, hãy từ bỏ
những cử chỉ sợ hãi của một trái tim khom.
Anh đã hoàn thành mọi sự học của mình với những người khác trong tâm trí.
Anh đã hoàn thành mọi sự giảng của mình, chỉ nghĩ về bản thân mình.
Cứu thế giới, anh áp bức người dân.
Hãy từ bỏ những lời thức giả và những hành động vinh quang.
Em muốn anh chạm vào em
như anh muốn biết em, mà không phải là khơi gợi em.
Và lạy Chúa, hãy hát! Hát chẳng vì điều gì. Hát
là khởi nguồn. Từ cái sự run rẩy điều chế ấy, mênh mang vũ trụ
và bắt rễ trong cái nguyên thủy, lượng tử và che giấu
trong cái trần phàm, mọi dạng thức thành hình.
Mỗi thứ, sinh ra từ cái vô số trong sự hòa hợp chung, là một khúc hát
được hát khác đi. Mỗi thứ đều khởi sắc bằng tiếng hát
và trở về để tan biến vào khúc hát.

Cơ thể anh là cách khúc hát ấy được tiến hành.
Hát là cách cơ thể anh được hoàn thành.
Hát phát triển mọi thứ.
Chết là sự cáo chung của hát.
Nghĩ, anh vẫn còn vướng
vào những cuộn dây của thế giới của mình.
Hát, anh kết hôn với mọi thế giới khả dĩ.

Anh biết đấy, từ tất cả những giờ xanh và rẽ nhánh của anh
mà tàn rất chóng, không được để ý, chung và thừa mứa,
những giờ anh hát trở lại với anh trong quy mô và mức độ thực sự.
Những giờ anh đo bằng tiếng hát trở lại có cánh
và được để ý, có họng, có mắt, và có trái tim rầm rì.
Trở lại với mào đỏ, lông vũ xanh, áo cánh đen,
với sọc, chấm, đốm, và những khúc xương thon.
Nhưng đừng dừng ở đó. Hãy hát cái cây,
hát cái Tất cả, hát cái phần
thời gian của mình, và khám phá cơ thể của Lời,
la bàn của những la bàn. Hát sự thay đổi
và những nguyên tắc của cánh, những quy luật của nhìn và nghe,
thăng và trầm, hài hòa và xung đột. Hát tất cả những cái
không thể nắm bắt, những dấu thăng, dấu giáng,
và anh hát tên của cuộc sống.

Gọi tất cả mọi người của anh đến bữa tiệc.

Giờ, tôi đang chảy nước dãi dọc theo xương sườn nàng.
Tôi đánh môi và lưỡi để nếm rõ hơn
thứ mồ hôi như rêu, như hạt dẻ, như bơ, mặn chát.

Em biết anh nhiều hơn là em biết, nàng nói.
Cơ thể em, kinh ngạc, đáp lại cơ thể anh
mà không cần em bảo.

Ở trong nàng là nơi an toàn nhất để ở.
Ở trong nàng, với tất cả những bí ẩn khác,
những mênh mông thoáng hiện:
chúa, thời gian, cái chết, thời thơ ấu.

Nghe này, nàng nói,
Còn một điều nữa.
Về những ngọn lửa, có hai.
Trái và phải, chúng nên khôn trong cùng một ngôi nhà.
Trên và dưới, ngọn lửa cao bao lấy ngọn lửa thấp,
và ngọn lửa thấp bám lấy ngọn lửa cao.
Trong và ngoài, hai sự soi sáng này
là một ngàn soi sáng.

Nhưng tôi đang nghĩ,
Tay tôi biết những thứ mắt tôi không thể thấy.
Mắt tôi thấy những thứ tay tôi không thể giữ.

Nghe này, nàng nói,
Đừng bao giờ để những ngọn lửa tắt.
Càng nhạt màu, càng nóng.

Nhưng tôi đang nghĩ, Cái hốc nhạt.
Tôi đang nghĩ, Tim tôi chín với những tin tức
phần còn lại của tôi chờ được nghe.

Anh có đang nghe không?
Nhưng tôi đang không nghe.
Tôi đang nghĩ,

Một tổ trứng cho vương miện của tôi, làm ơn.
Và cho tấm đệm của tôi, sức nặng của tôi trong nho.

Tôi đang nghĩ, dưới ánh sáng này,
tình yêu có thể trông như sự vây hãm.
Dưới ánh sáng khác, giải cứu
có thể trông như sự nguy hiểm.

Nàng nói, Những hạt giống của lửa là của chúng ta để bao bọc.

Bụi, những mảnh vỏ bào,
và mọi vật liệu sơ cua
phải được đốt trong cả hai ngọn lửa,
ngọn lửa hữu hình và ngọn lửa vô hình.

Ngay cả móng tay cũng cháy trong chúng.
Ngay cả các dụng cụ cũng cháy.
Và sau đó cái lò bị tháo dỡ và cháy.
Anh có nghe em không đấy?

Suốt 20.000 năm, các nhóm người đã sinh sôi
nhờ các cơ chế tinh vi và không quá tinh vi
của trục xuất, loại trừ, chối bỏ, loại bỏ, và giết chóc.
Những đa số bất kham bị ép thành một
bởi những sự siêu việt giả dối của nhà nước
và chủng tộc. Những mảnh vụn và những phân đoạn ngỗ nghịch,
lý sự, ưa tỏ bày đến với nhau trên một cái xác tế lễ,
một cánh đồng xác, trái đất phủ đầy những vật hiến tế.
Những mảnh đối đầu được gắn lại bởi thèm muốn không thể cưỡng lại.
Hàng quân đoàn được hợp nhất bởi sự thèm khát và nỗi sợ vô biên
sinh ra các vị thần mới và những lời tiên tri giả mỗi ngày.
Những máy móc khoái lạc nhỏ đáng tởm,
những tay sai bị mê hoặc của thị trường, bán
ham muốn, bán xung đột bởi các nhà quảng cáo tham lam,
bỏ tình yêu đóng sáp lạnh lưng anh,
nạn đói, sâu bệnh và những trận động đất lưng anh,
sự gớm ghiếc, hoang tàn, và hoạn nạn lưng anh.
Bạo lực lưng anh. Một dân tộc dưới vũ khí.
Một thành phố con người dưới ngọn cờ giết chóc.
Một kiếp dưới sự cản trở.
Một thế giới dưới tấm biển con dê tế thần.
Một giống loài dưới lá cờ đầu dê.
Ôi, nó đã quá muộn cho những lá cờ.
Nó đã quá muộn
cho những vị tổng thống. Nó đã quá muộn
cho những ngôi sao điện ảnh và nền kinh tế lợi nhuận.
Nó đã quá muộn cho nền kinh tế tài phiệt và tầng lớp bấp bênh.
Cuộc chiến đang diễn ra.
Nếu tình yêu không thắng thế
thì ai còn muốn sống trên thế giới này?
Anh có đang nghe không?

Anh nghĩ cơ thể em là một cái cây
nơi có một con chim sống. Nhưng giờ, anh không thấy
hàng đàn chim sống trong tán lá rực rỡ này sao?
Hàng đoàn xanh, hàng vô số vàng, và các hội đoàn nhạt.
Và mỗi thành viên chuyền từ cành sang cành sống.
Mỗi thành viên đang hát ở những biên độ và tần số khác nhau.
Mỗi thành viên đang nói những bí mật sẽ chín thành câu.
Và giọng chúng quạt cho mùi hương em âm ỉ.
Bày lộ cái thân xác không thể hủy diệt của quy luật.
Phê chuẩn các giao ước xưa. Lập nên những thành phố mới.
Và các nốt của chúng định giờ cho sự chớm nở
của sự bung nở của chính anh.
Giờ, hãy chết. Và trèo lên sự cháy bỏng này.

Li-Young Lee, “The Undressing,” The Undressing (W. W. Norton, 2018).

Copyright © 2018 by Li-Young Lee | Nguyễn Huy Hoàng dịch.