“Học một ngôn ngữ chết” – W. S. Merwin
Merwin in his palm forest in Haiku, Hawaii, 2011 | Photo by Sarah J. Cavanaugh
William Stanley Merwin (1927–) là nhà thơ người Mỹ. Với hơn 50 tập thơ, dịch thuật, và văn xuôi, ông được trao hai giải Pulitzer cho thơ vào các năm 1971 và 2009, giải dịch thuật của PEN năm 1969, giải Bollingen năm 1979, giải Tanning và giải thơ Lenore Marshall năm 1994, giải thơ Ruth Lilly năm 1998, giải thành tựu trọn đời của giải văn chương Lannan năm 2004, giải Sách Quốc gia Mỹ cho thơ năm 2005, giải Rebekah Johnson Bobbitt năm 2006, giải văn chương quốc tế Zbigniew Herbert năm 2013, và giải dịch thuật Harold Morton Landon năm 2014. Ông được bổ nhiệm, cùng Rita Dove và Louise Glück, làm Cố vấn Đặc biệt về Thơ cho Thư viện Quốc hội nhiệm kỳ 1999–2000, và làm Poet Laureate nhiệm kỳ 2010–2011. W. S. Merwin được xem là một trong những người có đóng góp đáng kể nhất cho nền thơ ca Mỹ trong cả thế kỷ 20 và 21.
Học một ngôn ngữ chết
Chẳng có gì cho bạn để nói. Bạn phải
Học trước hết cách lắng nghe. Bởi vì nó đã chết
Nó sẽ không tự mình đến với bạn, bạn cũng không
Tự mình thành thạo nó. Bạn do đó
Phải học cách im lặng khi nó được truyền đạt,
Và, dù có thể bạn chưa hiểu, học cách nhớ.
Cái bạn nhớ sẽ được cứu. Để hiểu
Đầy đủ điều tối thiểu bạn sẽ phải lĩnh hội
Trọn vẹn ngữ pháp trong toàn bộ hình thái
Và hệ thống của nó, trong sự đơn nhất hoàn hảo
Của ý định mà nó có bởi vì nó đã chết.
Bạn chỉ có thể học từng phần một.
Cái bạn được trao cho để nhớ
Đã được cứu khỏi sự lu mờ của cái chết
Bằng cách nhớ. Ý định độc nhất
Của một ngôn ngữ có tiếng nói đã chết là trật tự
Không trọn vẹn chỉ ở nơi người ta đã quên.
Bạn sẽ thấy rằng trật tự ấy sẽ giúp bạn nhớ.
Cái bạn nhớ sẽ trở thành chính bạn.
Học sẽ là để trau dồi nhận thức
Về trật tự thống trị ấy, giờ thuần những dục vọng
Nó tạo ra; cho đến khi, tìm nó trong chính nó,
Có thể bạn cuối cùng sẽ thấy cái dục vọng tạo nên nó,
Nghe được nó cả trong tiếng nói lẫn trong mình.
Cái bạn nhớ sẽ cứu bạn. Nhớ
Không phải để kể lại, mà để nghe cái chưa bao giờ
Rơi vào im lặng. Vậy cái bạn học là,
Từ người chết, trật tự, và ý nghĩa nào về bản thân
Là đáng nhớ, dục vọng nào có thể được nghe
Khi không có gì cho bạn để nói.
W. S. Merwin, “Learning a Dead Language,” Green With Beasts (Hart-Davis, 1956).
Copyright © 1955 by W. S. Merwin | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 