“Ông Cogito và trí tưởng tượng” – Zbigniew Herbert
Photo by Anna Beata Bohdziewicz/East News
Zbigniew Herbert (1924–1998) là nhà thơ người Ba Lan. Ông được trao nhiều giải thưởng văn học, trong đó có giải nhà nước Áo cho văn chương châu Âu năm 1965, giải Herder năm 1973, và giải Jerusalem năm 1991. Ngoài thơ, ông cũng viết tiểu luận, một số vở kịch, và văn xuôi.
Ông Cogito và trí tưởng tượng
1
Ông Cogito không bao giờ tin
những mánh khóe của trí tưởng tượng
cây dương cầm trên đỉnh Anpơ
chơi cho ông những buổi hòa nhạc giả
ông không coi trọng những mê cung
con Nhân sư làm ông chán ghét
ông sống trong một căn nhà không tầng hầm
không gương hay phép biện chứng
rừng rậm của những hình ảnh rối rắm
không phải là quê nhà ông
ông hiếm khi bay
trên đôi cánh của một ẩn dụ
rồi rơi như Icarus
vào vòng tay của Mẹ Vĩ đại
ông yêu mến những trùng ngôn
những diễn giải
idem per idem
rằng con chim là con chim
nô lệ là nô lệ
dao là dao
cái chết là cái chết
ông yêu
chân trời bằng phẳng
một đường thẳng
lực hút của trái đất
2
Ông Cogito sẽ được xếp
vào các loài minores
ông sẽ chấp nhận một cách thờ ơ phán quyết
của các học giả văn học tương lai
ông đã dùng trí tưởng tượng
vào những mục đích hoàn toàn khác
ông muốn biến nó thành
một công cụ của lòng trắc ẩn
ông muốn hiểu đến cùng
– đêm của Pascal
– bản chất của một viên kim cương
– nỗi u sầu của các nhà tiên tri
– cơn thịnh nộ của Achilles
– sự điên cuồng của những kẻ diệt chủng
– những giấc mơ của Maria Stuart
– nỗi sợ của người Neanderthal
– sự tuyệt vọng của những người Aztec cuối cùng
– cái chết dài đau đớn của Nietzsche
– niềm vui của người họa sĩ Lascaux
– thăng trầm của một cây sồi
– thăng trầm của Rome
để hồi sinh người chết
giữ gìn giao ước
trí tưởng tượng của ông Cogito
có chuyển động của một con lắc
nó đi với sự chính xác
từ khổ đau đến khổ đau
trong đó không có chỗ
cho những ngọn lửa nhân tạo của thơ
ông muốn trung thành
với sự sáng rõ không chắc chắn
Zbigniew Herbert, “Mr. Cogito and the Imagination,” Report from the Besieged City and Other Poems, trans. John and Bogdana Carpenter (Ecco Press, 1985).
Copyright © 1983 by Zbigniew Herbert | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 