“Ông Cogito về một đề tài đã định: ‘Bạn bè ra đi’” – Zbigniew Herbert

Zbigniew Herbert (1924–1998) là nhà thơ người Ba Lan. Ông được trao nhiều giải thưởng văn học, trong đó có giải nhà nước Áo cho văn chương châu Âu năm 1965, giải Herder năm 1973, và giải Jerusalem năm 1991. Ngoài thơ, ông cũng viết tiểu luận, một số vở kịch, và văn xuôi.

Ông Cogito về một đề tài đã định: “Bạn bè ra đi”

Tưởng niệm Władysław Walczykiewicz

1

thời trẻ
ông Cogito
tự hào
về sự giàu có đáng kinh ngạc
bạn hữu

một số ở bên kia núi
đầy tài năng và của cải
số khác
như Władysław hết mực trung thành
nghèo như một con chuột nhà thờ

nhưng tất cả
quả thật
đều bạn bè đích thực

sở thích chung
những lý tưởng
tính cách song sinh

vào cái thời
xa xưa đó
của tuổi trẻ hạnh phúc đỏ tươi
ông Cogito
có lý do để tin
một lá thư diềm đen
thông báo cái chết của mình
sẽ động đến
đáy lòng họ

họ sẽ đến
từ khắp nơi
lỗi thời như một cuốn lịch
khoác
nỗi buồn cứng nhắc

họ sẽ đi
cùng ông
trên con đường
rải sỏi
giữa
những cây bách
những dãy hoàng dương
những cây thông

và sẽ ném lên đống
cát ướt
một bó hoa

2

theo dòng chảy
tàn nhẫn của năm tháng
số lượng bạn bè
tan chảy

họ ra đi
theo cặp
theo nhóm
từng người

một số người nhợt đi như bánh thánh
mất kích thước trần thế
và dữ dội
hoặc dần dần
họ di cư
về miền xanh

những người khác
chọn bản đồ
đi nhanh
và từ đó đến nay
ông Cogito
đã lạc mất họ
khỏi tầm mắt

ông Cogito
không đổ lỗi cho ai

ông hiểu
rằng nó phải như vậy
trật tự tự nhiên của mọi thứ

(về phần mình ông có thể thêm
rằng sự phai nhạt của những tình cảm lâu dài
lịch sử khắc nghiệt
sự cần thiết của những lựa chọn rõ ràng
đã dẫn tới
những đoạn tuyệt tình bạn)

ông Cogito
không cằn nhằn
không than trách
không đổ lỗi cho ai

nó có một chút
trống trải

Nhưng sáng rõ hơn

3

Ông Cogito
hòa giải dễ dàng
với sự ra đi của nhiều người bạn

như thể đó
là quy luật tự nhiên
của sự suy tàn

một vài người ở lại
chịu thử thách của nước và lửa

với những người đã ra đi
mãi mãi
bên ngoài những bức tường của Đế chế Thực nghiệm
ông giữ những mối quan hệ vững bền
và luôn tốt đẹp

họ đứng sau ông
dõi theo ông từng bước
khắt khe nhưng ân cần

nếu họ không còn đó
ông Cogito
sẽ ngã
xuống tận cùng
của sự ruồng bỏ

họ tạo nên một loại nền
và từ nền sống này
ông Cogito
bước lên nửa bước
không quá nửa bước

có một từ chỉ điều này trong tôn giáo
sự hiệp thông của các thánh

ông Cogito
chẳng phải thần thánh gì
giữ nhịp
với những kẻ đứng im

và họ tựa như một dàn đồng ca

trên nền của dàn đồng ca
ông Cogito
ngâm nga
một khúc aria
giã biệt

Zbigniew Herbert, “Mr. Cogito on a Set Theme: ‘Friends Depart,’” trans. John and Bogdana Carpenter, The New Yorker (June 28, 2004 Issue).

Copyright © 1992 by Zbigniew Herbert | Nguyễn Huy Hoàng dịch.