“Mất ngủ. Homer. Những cánh buồm căng gió” – Osip Mandelstam
Osip Mandelstam sinh năm 1891 trong một gia đình Do Thái ở Warsaw. Năm 1911 ông cùng các nhà thơ Nikolai Gumilev và Sergey Gorodetsky lập nên trường phái thơ Acme và xuất bản tập thơ đầu năm 1913. Năm 1922 ông kết hôn với Nadezhda Khazina và chuyển đến Moskva, nơi ông kiếm sống bằng công việc phê bình và dịch thuật. Năm 1933 ông viết một bài thơ giễu nhại Stalin, dẫn đến việc bị bắt giữ và kết án đi đày trong năm sau đó. Trong làn sóng Đại thanh trừng 1936–1938, ông bị bắt lần thứ hai và bị kết án năm năm tù vì “các hoạt động phản cách mạng.” Ông qua đời ở trại trung chuyển Vtoraya Rechka gần Vladivostok vào tháng 12 năm 1938.
Mất ngủ. Homer. Những cánh buồm căng gió
Mất ngủ. Homer. Những cánh buồm căng gió.
Tôi đọc đến giữa danh sách những con tàu:
Cái lứa dài, đoàn hỏa xa những sếu,
Đã từng cất cánh qua Hellas, đi mau.
Như một cái nêm chêm vào vùng đất lạ –
Bọt thần thánh trên mái tóc các nhà vua –
Các người đi đâu? Nếu Helen không có,
Troy sẽ là gì, hỡi tộc người Achaea?
Biển cả và Homer – tình yêu đẩy mọi thứ.
Tôi nên nghe ai? Homer đã im lìm,
Và biển đen, ầm ầm, như diễn thuyết,
Ập xuống đầu giường với một tiếng gầm vang.
Osip Mandelstam, “Бессонница. Гомер. Тугие паруса” (1915).
Nguyễn Huy Hoàng & Phạm Hà Anh dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 