“Ông Cogito và viên ngọc trai” – Zbigniew Herbert
Zbigniew Herbert (1924–1998) là nhà thơ người Ba Lan. Ông được trao nhiều giải thưởng văn học, trong đó có giải nhà nước Áo cho văn chương châu Âu năm 1965, giải Herder năm 1973, và giải Jerusalem năm 1991. Ngoài thơ, ông cũng viết tiểu luận, một số vở kịch, và văn xuôi.
Ông Cogito và viên ngọc trai
Thỉnh thoảng ông Cogito nhớ lại, không phải không bồi hồi, những cố gắng vươn tới sự hoàn hảo thời trẻ, những per aspera ad astra thời trai tráng của mình. Có lần một viên sỏi nhỏ thế nào lại lọt vào giày trong lúc ông đang vội vã đến lớp. Nó đặt mình một cách ác ý vào giữa thịt sống và chiếc tất của ông. Lẽ thường bảo ông vứt bỏ cái kẻ xâm nhập ấy đi, nhưng nguyên tắc amor fati trái lại đòi hỏi ông phải chịu đựng nó. Ông đã chọn giải pháp anh hùng thứ hai.
Thoạt đầu nó có vẻ vô hại, chỉ một phiền toái không hơn. Nhưng một lúc sau gót chân xuất hiện trong ý thức của ông – đó là lúc Cogito trẻ đang cố gắng nắm bắt những gì giáo sư nói về quan niệm ý tưởng của Plato. Gót chân to ra, sưng lên, đập mạnh, ngả từ màu hồng nhạt sang màu đỏ tím như mặt trời lặn, đẩy khỏi đầu không chỉ ý tưởng của Plato mà cả mọi ý tưởng khác.
Buổi tối trước khi đi ngủ ông đổ cái cơ thể xa lạ ra khỏi chiếc tất của mình. Đó là một hạt cát nhỏ, vàng, lạnh. Gót chân ông trái lại sưng to, nóng và tím bầm đau đớn.
Zbigniew Herbert, “Mr. Cogito and the Pearl,” Mr. Cogito, trans. Bogdana and John Carpenter (Ecco Press, 1993).
Copyright © 1974 by Zbigniew Herbert | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 