“Ông Cogito kể về cám dỗ của Spinoza” – Zbigniew Herbert

Zbigniew Herbert (1924–1998) là nhà thơ người Ba Lan. Ông được trao nhiều giải thưởng văn học, trong đó có giải nhà nước Áo cho văn chương châu Âu năm 1965, giải Herder năm 1973, và giải Jerusalem năm 1991. Ngoài thơ, ông cũng viết tiểu luận, một số vở kịch, và văn xuôi.

Ông Cogito kể về cám dỗ của Spinoza

Baruch Spinoza xứ Amsterdam
có ham muốn với đến Chúa

trên gác mái
cắt ống kính
bỗng ông xuyên qua một bức màn
và đứng đối diện

ông nói rất lâu
(và khi ông nói
tâm trí ông mở rộng
và cả tâm hồn)
ông đặt ra những câu hỏi
về bản chất con người

– Chúa lơ đãng vuốt râu

ông hỏi về nguyên cớ đầu tiên

– Chúa nhìn vào vô tận

ông hỏi về nguyên cớ cuối cùng

– Chúa bẻ khớp ngón tay
hắng giọng

khi Spinoza im lặng
Chúa cất tiếng

– anh nói hay Baruch
ta thích tiếng Latin hình học của anh
và cú pháp rõ ràng
sự đối xứng của các lập luận

nhưng hãy nói
về những Thứ Thực sự
Vĩ đại

– hãy nhìn đôi bàn tay anh
bị cắt và run rẩy

– anh hủy hoại đôi mắt của anh
trong bóng tối

– anh không ăn ngon
anh mặc rách rưới

– hãy mua một ngôi nhà mới
tha thứ cho các tấm gương Venice
vì chúng lặp lại bề mặt

– tha thứ cho những bông hoa trên tóc
bài hát của kẻ say

– hãy quan tâm đến thu nhập
như đồng nghiệp anh Descartes

– hãy tinh ranh
như Eramus

– đề tặng một khảo luận
cho Louis XIV
đằng nào ông ta cũng không đọc

– hãy dập tắt
cơn thịnh nộ lý trí
các ngai vàng sẽ đổ vì nó
và các ngôi sao ngả đen

– hãy nghĩ
về người đàn bà
sẽ sinh cho anh đứa trẻ

– thấy không Baruch
ta đang nói về những Thứ Vĩ đại

– ta muốn được yêu
bởi những kẻ vô học và bạo lực
chúng là những kẻ duy nhất
thực sự khao khát ta

rồi bức màn hạ xuống
Spinoza bị bỏ lại một mình

ông không thấy đám mây vàng
ánh sáng trên cao

ông thấy bóng tối

ông nghe thấy tiếng cọt kẹt cầu thang
những bước chân đi xuống

Zbigniew Herbert, “Mr. Cogito Tells About the Temptation of Spinoza,” Mr. Cogito, trans. Bogdana and John Carpenter (Ecco Press, 1993).

Copyright © 1974 by Zbigniew Herbert | Nguyễn Huy Hoàng dịch.