“Vị vua mắt xám” – Anna Akhmatova
Anna Akhmatova sinh năm 1889 ở Odessa. Năm 1910 bà kết hôn với nhà thơ Nikolai Gumilev và cùng chồng và các nhà thơ như Osip Mandelstam và Sergey Gorodetsky lập nên trường phái thơ Acme. Năm 1912 bà xuất bản tập thơ đầu và chỉ trong chín năm bà cho ra đời thêm bốn tập thơ khác. Năm 1918 bà ly hôn với Gumilev và kết hôn với Vladimir Shileyko cho đến khi ly dị năm 1926, trong khi Gumilev bị Cheka hành quyết năm 1921. Bà có thêm một mối tình nữa với Nikolai Punin, người qua đời trong Gulag năm 1953. Thơ của Akhmatova bị chính quyền cấm xuất bản cho đến năm 1940, rồi một lần nữa sau khi Thế chiến II kết thúc. Hai tuyển tập thơ của bà được xuất bản trở lại vào các năm 1958 và 1961, nhưng phải đến năm 1987 tác phẩm vĩ đại của bà về cuộc Đại thanh trừng, Requiem (Cầu hồn), mới được xuất bản ở Liên Xô. Thay vì chọn cuộc sống lưu vong như nhiều nhà thơ cùng thời, bà ở lại Leningrad cho đến khi qua đời năm 1966.
Vị vua mắt xám
Phúc cho ngươi, hỡi nỗi đau khôn cùng!
Vị vua mắt xám hôm qua đã lên đường.
Buổi chiều thu ngột ngạt và rực đỏ,
Chồng tôi về, và lặng lẽ chàng kể:
“Họ đưa người về từ cuộc săn trong rừng,
Xác người bên một cội sồi nằm.
Thương cho hoàng hậu. Người còn quá trẻ!…
Qua một đêm tóc nàng bạc quá nửa.”
Chàng tìm tẩu đặt trên bệ lò sưởi
Rồi rời nhà đi làm việc ca tối.
Tôi sẽ đánh thức con gái tôi trên gác,
Và sẽ nhìn vào đôi mắt xám.
Và ngoài cửa sổ xào xạc những cây dương:
“Mặt đất này đã vắng bóng quân vương…”
Anna Akhmatova, “Сероглазый король” (1910).
Nguyễn Huy Hoàng & Phạm Hà Anh dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 