“Tristia” – Osip Mandelstam
Osip Mandelstam sinh năm 1891 trong một gia đình Do Thái ở Warsaw. Năm 1911 ông cùng các nhà thơ Nikolai Gumilev và Sergey Gorodetsky lập nên trường phái thơ Acme và xuất bản tập thơ đầu năm 1913. Năm 1922 ông kết hôn với Nadezhda Khazina và chuyển đến Moskva, nơi ông kiếm sống bằng công việc phê bình và dịch thuật. Năm 1933 ông viết một bài thơ giễu nhại Stalin, dẫn đến việc bị bắt giữ và kết án đi đày trong năm sau đó. Trong làn sóng Đại thanh trừng 1936–1938, ông bị bắt lần thứ hai và bị kết án năm năm tù vì “các hoạt động phản cách mạng.” Ông qua đời ở trại trung chuyển Vtoraya Rechka gần Vladivostok vào tháng 12 năm 1938.
Tristia
Tôi đã học môn khoa học chia tay
Giữa những lời phàn nàn đêm tóc xõa,
Đàn bò nhai, sự chờ đợi kéo dài,
Giờ gác canh cuối cùng của thành phố.
Và tôi tôn trọng nghi thức của con gà trống đêm,
Khi nâng gánh của con đường đau khổ,
Mắt nhòe nước nhìn về phía xa xăm,
Khúc hát thần Thơ hòa tiếng than phụ nữ.
Ai có thể biết, khi nghe từ “chia tay,”
Ta có kiểu chia ly nào trước mặt?
Tiếng gà gáy hứa hẹn gì, ai hay,
Khi ngọn lửa thắp trong đền cao ngất?
Tại sao bình minh của một cuộc đời mới,
Khi đàn bò nhai uể oải trong chuồng,
Con gà trống, sứ giả của cuộc đời đang tới,
Vỗ đôi cánh trên bức tường thành?
Và tôi thích cái thói người kéo sợi:
Con thoi chạy và con quay ngâm nga,
Kìa: chân trần, Dalia chạy tới,
Về phía mình, như lông tơ thiên nga!
Ôi, sợi mành mỏng manh của cuộc sống,
Thật nghèo nàn ngôn ngữ của niềm vui!
Mọi thứ đã cũ, mọi thứ sẽ lại tái diễn,
Chỉ ngọt ngào là khoảnh khắc nhận ra.
Vậy cứ thế: một hình thù trong suốt
Trên chiếc đĩa đất sét sạch bóng nằm,
Như tấm da một con sóc trải phẳng
Và một cô gái cúi xuống lớp sáp, nhìn.
Erebus không phải để chúng ta đoán.
Với phụ nữ, sáp như đồng đối với đàn ông.
Số phận chúng ta chỉ đến trong chiến trận,
Họ, cái chết đến trong lúc họ bói thăm.
Osip Mandelstam, “Tristia” (1918).
Nguyễn Huy Hoàng & Phạm Hà Anh dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 