Virgil, từ Aeneid Quyển VI: Cành vàng
Seamus Heaney sinh năm 1939 ở hạt Derry, Bắc Ireland. Ông xuất bản tập thơ đầu năm 1966, theo sau là các tập thơ, phê bình, và dịch phẩm đưa ông đến vị thế là một trong những nhà thơ hàng đầu của thế hệ mình. Ông được trao giải E. M. Forster năm 1975, giải Nobel văn chương năm 1995, hai giải Whitbread vào các năm 1996 và 1999, giải Irish PEN năm 2005, giải T. S. Eliot năm 2006, giải David Cohen năm 2009, giải Forward cho tập thơ xuất sắc nhất năm 2010, và giải công nhận trọn đời của giải thơ Griffin năm 2012. Ông qua đời ở Dublin năm 2013.
Virgil, từ Aeneid Quyển VI: Cành vàng
Chàng đang cầu nguyện như thế và giữ chặt bàn thờ
Thì Sibyl bắt đầu cất tiếng: “Hỡi máu mủ
Của các vị thần, người Troia, con trai Anchises,
Rất dễ dàng xuống được Avernus.
Cánh cửa tối của Thần chết mở cả ngày lẫn đêm.
Song lần lại các bước và quay lại với không khí bên trên,
Đấy là công việc, đấy là nhiệm vụ phải làm.
Chỉ vài người chiến thắng, những người con các vị thần
Được Jupiter ưu ái, các anh hùng được tôn lên bậc vinh quang
Bởi phẩm chất của mình. Giữa nơi đó chỉ là rừng
Và một vòng nước tối, dòng Cocytus, cuộn
Và chảy quanh nó. Song, nếu tình yêu giày vò anh đến thế,
Nếu ham muốn được đưa hai lần qua dòng Styx
Và hai lần khám phá cái vực sâu tăm tối đó
Choáng ngợp đến thế, nếu anh muốn và phải đi
Xa đến thế, thì hãy hiểu điều trước tiên anh phải làm.
Ẩn trong một tán cây rậm rạp là một cành vàng,
Vàng đến tận đầu lá và đến tận gốc cuống,
Thiêng liêng (truyền thống tuyên bố) với nữ hoàng nơi đó.
Ở đó nó an toàn, được rừng che phủ, trong các thung
Phủ đầy bóng không lối đi. Không ai được phép
Xuống những nơi ẩn kín của trái đất nếu trước hết
Y chưa ngắt cái cành vàng sum suê khỏi cây
Và dâng nó lên nàng Proserpina xinh đẹp
Mà nó thuộc về, theo lệnh, món quà đặc biệt của riêng nàng.
Và mỗi lần ngắt, một cành thứ hai lại mọc lên
Ở chỗ của nó, lại bằng vàng, lại phát ra
Ánh sáng lung linh như cũ. Bởi thế hãy nhìn lên
Và tìm sâu, và ngay khi anh đã tìm thấy nó
Hãy nắm lấy nó, vững tâm và đúng đắn. Nếu số phận
Đã gọi anh, cành vàng sẽ rụng vào tay anh.
Nếu không, không sức lực nào của anh có thể bẻ gãy nó,
Không lưỡi dao rèn cứng nhất có thể chặt đứt nó.”
Seamus Heaney, Aeneid Book VI: A New Verse Translation (Faber and Faber, 2016), 171–203.
Copyright © 2013 by Seamus Heaney | Nguyễn Huy Hoàng dịch.
Nguyễn Huy Hoàng 